Friday, February 29, 2008

Bell's palsy an ti a...

Ka pian hlim hian Kg. 3 ka ni a, (ka nu sawi danin) Pathian zarah naupang hrisel tha tak ni chhovin, han damlohna em em pawh ka nei ngai meuh lo. Tichuan, thing delh loh lung delh loh na na na chu ka lo thang chho ve zel a, Kg. II ka nih kum hian khawsik sang lutuk avangin zanlaiah Durtlang damdawiinah min admit tawh a. (Hemi chanchin hi chu nidangah kan ziak ang) Khami hnu khan ka dam chho zel a, tichuan, hritlang tih loh chu natna lian tham ka nei ta ngai meuh lo a. Harh pawh ka harh thei nangiang mai.

Kum 1997 kum tawp lam November thla vel ni ta in ka hria, khua pawh a nuam tawh khawp mai. Hetih lai hian ka pa chu Press Tour an neih naah hmun danga a zin bo lai a ni a. Kan khua a har thei em em a. Zan khat chu ka unaunu (cousin) pakhat chu riak turin kan sawm a, hlim takin zanah te chuan kan inkawm hovin kan infiam ho vel a. Exam kan zawh tawh avangin inti thawveng tak chuan kan awm vel thin a ni.

Chumi tuk chuan hma takin kan tho leh a. Ka unau te chu an lo tho vek tawh, pawn lamah an lo infiam vel mek, an thawm lah a ring nangiang. Keia chak ve lutuk chuan hmai rang taka phihin, ka hmai chu towel chuan ka hru mek a. Ka hmui chu a sawi deuh tlat hian ka hria a, tichuan darthlalang ah chuan chiang takin ka in en ta. Ka hmui chu ding zawngin a kawi vak vak ringawt a, nuih ka tum lah chuan ding zawng chauhin ka nui thei ta. Mak ka ti lutuk a, faifuk ka tum, ka thei ta reng reng lo. Ka hmui sawi zel te chu, naupang a lutuk chuan ka in nuihzat vel a. Ka au chel chul a, ka unaute chu ka ko khawm a, an lo kal a, an ni lah chuan ka tifiam emaw tiin min nuih vak vak hnu-ah an tlan chhuak leh nghal vek. An chhuah pahin ka nu an lo hrilh chu a ni a, a eirawngbawl lai chu a rawn tlan phei a, min rawn en a, "Khawi maw?" a rawn ti a, kei chuan ka lo ti leh mai. Min hau ta hrep, "Khatiangin mi hmui sawi awm dan te, piangsual awm dan te an zir ngai lo. I mawl lutuk, ti tawh re re suh." min tia, kei chuan, "Amah in a awm zel alawm" tih leh tlan chhuah ka rual ta nghal a.

Kan tetlai khan Pi Momo-i kan ti mai a, momo zuar thin khawsikpui avanga hmui sawi vek hi a awm a, a tih dan te kha kan zirsak thin kha a nia. Khami kha ka zir leh te emaw te pawh a ni mahna le. Kan sikul bulah piang sual pakhat, a nghawng kawi tlat hi a awm a, pitar ania, tunah chuan a thi tawh a, chumi tih dan pawh chu ka zir thin nghe nghe.

Ka taksa ah na han tih tur leh ka hmui a sawih avanga han chauhna engmah ka neih loh avang te pawh chu a niang, ka nu pawh hian ngaih that lohna em em a nei lo. "Ti khan ti ziah suh, ti lui rawh, lehlam khan ti lui rawh, I pa lo haw hunah a hau ngei ngei ang che," te chu a ti leh rih thin a.

Ka pa pawh chu a lo haw ta ngei a. A zin lo thlen zan chuan kan hlim hle, ka nu chuan ka chanchin chu a lo hrilh nghal vat a. Ka pa chuan engdang sawi lovin, min en nghal a, ka biang te chu a tuai a, naktukah inentir nghal tur a ti ta. Inentir hi ka thil hreh ber pawl a ni ang chu. Ka peih lo hle mai. Chumi zan pawh chuan ka pa thil min hawn te hlim taka kan lawm vel lai te leh ka mut hnu te chuan min lo en reng a lo nia, ka mut te chuan ka mit veilam chu a chhing kim ve lo a ni tih te pawh a hre zel a.


Doctor hnenah chuan kan va inentir ta a. Mit doctor te kan rawn hmasa a, mit vang a nih theih takin tiin. Mit doctor specialist te lah chuan engmah an hmu thei si lo. Lo kal leh rawh u ti deuh hlirin min chhang a. Doctor hrang hrang kan rawn ta zel a, Civil Hospital chu kan pan zing ta tlauh tlauh hle. A tawpah, damdawi tam nangiang mai leh nitin injection na tur chu min chawh ta a. Chutih lai chuan Krismas a hnai tawh hle.

Ka chanchin hria in hmelhriat, thenawm khawveng, chhungte leh thiantha ten min rawn kan ve reng thin a. A thenin a tetlaiin zeng hri danna in la thra lo aniang an ti thul. Ka nu hian vaccine min lak tir loh hi a nei lo ka ti ngam, ama peihsam loh deuh pawhin vaccine lak tur a awm chuan ka naute pawh kha a hruai thulh ngai lo tih ka hria alawm. Ka nu pawh a thin a rim lek lek thin.

Chanchin lah hi kan lo hre tam thin khawp mai ka tia, mizo ho hi. Mi chi hrang hrang zeng chi hrang hrang chanchin, hlauhawm tak tak chu an sawi ta chiam mai thin a. Ka mitthlaah chuan ka hmu zel a, ka rap thei lutuk. Lei (tongue) thrang thut, a ka a leng ta lo mai tih angreng, hmai sawi (keimah ang deuh) sawi hlen ta vek mai te, e a tam lutuk.

Doctor te min chawh damdawi chu ka ei ta tlauh tlauh a, tuk tin Nu Marovi'n (nurse) min jection ziah bawk a. Nitin hmun tharah zel kan in chiu a, krismas tuk te pawhin kan la in jection tlauh tlauh tho. Zia lam a pan theih awm kan hre si lo. Kum te a lo thar a, sikul te pawh admission te pawh kan ti fel leh tawh. Doctor hnenah pawh kan la inentir ziah, damdawi chi hrang hrang min chawh zel a, mahse a sawi chu a zia thei tak tak chuang lo. Enge he natna hi a nih a, zeng hri a ni em? enge a nih chiah? tih kha tumahin an hre thei lo a ni.

1998 February thla a lo nia, sikul pawh kan kai tran leh ta. Pawl 4 ka ni ve tawh a, Middle Section Building ah ka thut ve tawh avangin pawl sang ka inti hle. School ah chuan kar khat pawh ka kal hman angem aw tih tur velah hian Guwahati lama inentir turin min ti ta a. Tichuan, phai lam doctor thiam te rawn tur chuan kan inpuahchah ta a ni.

Kan kal dawn zana ka pa in thlawhna ticket awm dan min hrilhfiah lai te, thlawhna ticket ka vawikhat hmuhna a nihna te leh thlawhna ka vawikhat chuanna tur a nih mai bakah, vai ram ka zin vawikhatna tur anih avanga ka hlim zia te kha aw. Kan pafa a kan titi tui em avang chuan ka pa pawh ka bulah a riak ve nghal daih a. A tuk zing dar 5 velah chuan Tuirial lam panin kan chhuak ta a, dar 7 velah thlawk chhuak tur kan nih avang leh ka pa chuan "Tlai chi loh" a tih avang chuan vawt ti takin kan kal ta a.

A hmun kan zuk thlena chhum a lo zin vek leh sipai hovin exercise an lo la te chu ka nau nen chuan hmuhnawm thlirin kan thlir a. An exer lak dan nuihzatthlak deuh te chu kan lo nui kan lo nui mai a. Khami ni kha ka tan chuan ni chhinchhiah tlak tak a ni ange. Kan chuan ve na tur thlawhna lah chu chhum zin avangin an 'delay' reng mai a, chhun dar 11 velah chauh a lo trum thei anih kha. A lo trum hma hian ka pa khan airport kha min kal kual pui vel a, thlawhna tui phurtu truck lian lutuk mai khalhtu thutnaah te chuan ka thru vel ta anih kha, ka khalh der ta vel a. A khalhtupa lah kha kan hmelhriat a lo ni hlauh a, a chahbi te kha min pe a, khalh rawh le te min tia, ka ngam der si lo.

Thlawhna a rawn thleng tawh a, ka nu te nen pawh kan in bye bye ta. Thlawhna lian pui pui te TV vel leh lehkhabu vela ka lo hmuh thin ang hi a ni reng reng lo mai a, a te rapthlak lutuk a. Vaidut (Vayudoot) thlawhna te ah chuan kan lut ve ta. A te fel ren rawn hle mai. Lehlam lehlamah thutna pakhat ve ve chauh a awm a, ka pa chu ka hnung chiahah a thu a, ka 'confi' lo hle mai. Kan thlawk ta, a ring lutuk a, beng hnawh tur ani tih te kha ka pa khan mi rawn hrilh zel a. Kolasib khua kan thlawh kan lai te chuan, a rawn ding a, "Mama, khu khu Kolasib anih khu" te kha a tia. A va te em em ve ti chungin ka zuk bih ngur ngur lehnghal.

Guwahati chu kan thleng ta der mai. Lotus pangpar a taka ka la hmuh ngai loh te ka hmu a, ambassador ah te chuan ka chuang ve ta ngei e. Mizoram House ah kan thleng a, a tuk atangin damdawiin kan pan nghal. Neuro Hospital an ti mai a, khami hospital ah khan kan va kal ta tlauh tlauh a. Nitin kan kal a, khawl lianpui chi hrang hrangin min en reng a. CT Scan kan tih ni phei kha chuan roomah khan keimah chauh khan ka awm a, che thei map lovin min trawn bet a, a khawl kual chhungah te khan min tawlh lut te kha a ni a. Khami ni a min jection nasat zia kha, min jection na kha ka hmuh theih miau loh avangin "A na" ka tih bak chu ka sawi thei lo, a hnuah ka pa in min hrilh leh dan chuan 'roll film' dahna tiat vel hi ania a ti a.

A chang leh pipe chi hrang hrang ka ban leh awm velah te min vuah sak a. Ka hmui ka tihchet zawng apianga sound chi hrang hrang lo ri ta mai te kha mak ka ti em em a. Nurse pahnihin min vil a, min faifuk tir an tum a, ka theih ngang bawk si lo, kan nuih nasat zia te kha aw. Tichuan, test chi hrang hrang kan paltlang hnuah chuan a result chiah kan nghak ta a. Chumi chhung chuan hmun hrang hrangah ka pa chuan min hruai kual ta a. Sahuan a kan kal a, sai chunga ka chuan laia ka ngaihtuah, "ka haw hunah chuan sikul a ka thiante hnenah ka sawi chiang ngawt ang" ka tih veuh veuh lai te, India rama lui sei ber tia kan lo zir kan lo zir thin Brahmaputra ngei maia lawng ka khalh ve ta mai te, lawng khalh chu a mak lutuk, cut lohna lam apiangah a kawi zel a ni tih ka hriatna. Auto Rickshaw ka khalh ve ter ter mai te kha ka tan chuan chhinchhiah tlak tak a ni.

Result lam tur ni tia an sawi chuan kan va kal ta ngei a. CT Scan result te kan lam a, khami chhung te lek kha ka lu kha vawi 24 vel an lo x-ray hman kha a lo nia, mak kan ti dun pafa khawp mai. Tichuan, test result hrang hrang nen doctor thiampuipa ber ka ti mai a, chumi hnenah chuan kan kal ta a. Result hrang hrang chu a en ta ngur ngur a, a tawpah chuan plain paper ah ka damdawi tur a ziak chhuak ta. A ziah zawhah chuan kan han en a, mak kan ti dun hle. A damdawi mi chawh te chu 20 vel lai a nia, hetiangin : -

1. Balloon ham puar
2. Chewing gum thrial
3. Bati chhem hlum
4. Whistle ham
5. Monkey cap khum
6. Hmai massage etc etc..

Ka hre seng ta lo, kan nuih a za ru deuh reuh lehnghal. Chutah pawh chuan ka natna chu an lo la hre theilo cheu chu a ni awm e. Heng damdawi te hi ka inenkawl na tur chu a ni mai a, tichuan ka pa chu a beidawng mai thei. Kei erawh engmah ka rilru ah a awm lo re re a, a sawi ngai reng chuan kan haw ta a. Sunday zingah kan haw a, khami ni khan nilengin mu chungin ka zin chanchin ka sawi anih kha.

Khami 'biang sawi' kha a natna hming pawh kan hre thei lo a. Zawi zawiin a reh chho ve zel ta a. Tunah chuan 100% chuan a reh chu ka ti lo a, mahse 95% chu a reh ta in ka hria. Amaha dam chi a ni awm e. Tun hnuah thian tha tak pakhat ka chhar (doctor) hnenah ka hrilh a. Amah chuan min hrilhfiah ta a, he natna hi "bell's palsy" an ti a. Engvanga lo awm nge? Thlawhchhawn thil a ni thei angem? Engvanga mi thenkhat ah chauh a awm? tih te hi tumahin an la hre thei lo a, a natna lan nasat hunlai hi thla 3 vel a ni a, a hnuah chuan zawi zawiin a reh chho ve mai zel a, viral infection a nih an ring deuh ber a, a ni chu an la ti ngam chuang lo. A then chu sawi hlen an awm thu te leh, anmahni veng ami ngei pawh sawi hlen a hriat thu a sawi ta a.

A natna chhuah lai khan tawngtai damthei pan tura min rawn tu kha an tam mai. Mahse keimah hian ka peih ngai lo a, vawi khat chu kan kal ve a, ka sim chiang lutuk. Ka peih tawh lo. A sawi hlen lo pawla ka tang hi ka lawm em em a, he natna ka lo tawn tawh avanga piangsual te leh rualbanlote hi hmuhsit loh tur an nih zia leh kan chungah pawh engtik lai pawhin a thleng ve thei reng a ni tih ka hmu chiang hle a ni. Ka biang sawih avanga a hunlaia min chhaih thin tute pawh huat enah ka en ngai lo a, ka kal liam ve mai zel a. Tun thleng hian ka sawichhuah ngai loh avang thian tam tak hian ka tihdan ve reng emaw ti a, ka awm dan deuh leh engemaw thlalak deuhah "I hmui a sawi alawm" an tih pawhin ka nui liam mai mai zel. Tun hnuah hian ka sawi ta zeuh zeuh a, a then chu an inthiamloh hmel thei khawp mai. Mahse, ka haw lo a ni tih ka sawi duh bawk. A thui ta mah mahin ka hria, duhtawk mai ang.

11 comments:

Awzzman said...

Bell`s palsy ka vawikhat hriatna...!! natna mak tak2 lah hi a tam sawt si...,khawvel hi chhuahsan vat chi..heheh,ziak sei thiam in ngaihnawm thin khawpmai.

Lal Jo-a said...

@ awzzman ni e, natna mak tak tak hi a tam tawh ania. ziak sei thiam pawh ani lo, ka ziak tawi fel ve thiam lo, tawngkam thiamlo tih takah.

DayDreamBeliever said...

Joseph, Hugs,hugs!

faka said...

joseph, i thil ziah hi tu doctor-in emaw ziak se ka chhiar peih hauh lo vang le. Mahse i ziak ngaihnawm riau si, a ropui e. 95% laia a kian san tak che avangin ka lawmpui a che.

Mahse, i personality leh i caliber enin he natna hi nei zui zel pawh ni la i thiltih tum engti kawng mahin a tih buai ka ring lo va. Tun ang tho hian i luck reng thovang tih ka ring bawk e:))

Lal Jo-a said...

@ daydreambeliever : *blushing* *blushing*...

@ faka : ni e, a rei ta tlauh tlauh khawp a, 100% hian a dam fel thei lo anih ka ring, a rei tawh e mai. Khaw vawh laiin a zual duh lehnghal a.

haha... luck mo? elvis presley pawh kha a luck viau a ni lawm ni?? :D

Almostunreal said...

ngaihnom hle mai..ka lo hre ngai lo reng2.

kan thianpa pakhat poh hi an accident atangin a nuih vel hian a hmai/hmui vel hi a sawi vek zel, vei lamah ni em aw a soih hi, ka chiang toh lo. Bell's palsy chu a ni ve kher lo nga, mahse i soi dan hmangah hi chuan a in ang khop mai a om dan. An soi dan chuan an accident tirh chuan a soi nasa ltk a, a zia ve deuh toh a ni om e.

Lal Jo-a said...

@ almost unreal : tumahin an hre ngai lo, ka sawi loh chuan. tin, ka sawi ngai vak lo bawk, ka nat laia min hretu ka chhungte vel chauhin an hria. en chian deuh a ngai aniang... bakah 95% a dam tawh ka tih kha, a hriat vak tawh lo ang. Ka vannei khawp mai.

U tetei (doctor-i) pawh hian ka sawi hnuah chauh a hria a. "Ka hmuh leh hun che chu, chiang deuhin ka en tawh ang che" min tia lawm. :D hehe.

Accident vanga a awm theih leh theih loh chu ka hre lo a, mahse accident kher lo pawhin a awm theih tho a. a tlangpuiin accident vang ni lo a ni thin. accident chu accident vanga nurve diklo te pawh a ni mahna le.

Calliopia said...

I blog hi most inthlak danglam ngun ber award ka pe e. Lo luh apiang hian a hmel a lo danglam ve hman ziah!

I vannei hle mai naupanlaiin i vei a tih dam a lo ni thei zel nen. Lo awm ta lo la tunge Sphinx Clan father ni ta ang?!

Lal Jo-a said...

@ A Pi J (hihi) : ui thu.. van ti lawmawm. award ka dawn ngailoh tehreng nen.

nia, naupan laiin ni hlauh, upat hnuah hian a ni palh anga, hit dawn lo rem rem lutuk a tiraw? hihi... lo awm ta lo ila, 'father-a a awm ta lo' tih topic hi khawi khawi forum ah emaw a awm nual mahna le.. eh!!

Jerusha said...

Bell's Palsy hi serious deuh hi maw ka lo tia, like something that eventually leads to complete paralysis :P Ka lo hre sual chu a lawmawm e, lo hre dik ila chu father-a hi tunah te hian I blog zat zat awm tawp si lo a :D hehe

Lal Jo-a said...

@ jerusha... lol. tawngthuchhelo-ah i ngaihdan kha lo dik ta se chuan... eh ka ngaihtuah leh ngam lo. a den e mai a. ka sawi vek dawn asin...